Η Ταινία Fish Tank
Τι να πει κανείς για την ταινία˙ με θέμα τις σεξουαλικές σχέσεις των σημερινών ανθρωπίνων όντων μέσα και έξω απ’ τα όρια της (φάρμας) συγγνώμη ενυδρείου ήθελα να πω˙ Fish Tank της σκηνοθέτιδας και σκηνογράφου Andrea Arnold! Πάντως η ουσία της ταινίας˙ όσο κι αν από μια μεριά φαίνεται το περιεχόμενο της να τοποθετείται, έστω και επιδερμικά, σε ταξικούς ή ηθικούς προβληματισμούς και πάθη μιας σε νευρικότητα ευρισκόμενης νεολαίας, εν τούτοις βαθύτερα και μέσα από τις συμπεριφορές των νέων που αφηγηματικά περιγράφονται ρεαλιστικά με πρόσθετα εργαλεία, την μουσική που ακούν και τον ανεπιτήδευτο τους γλωσσικό αλλά αγχωμένο αυθορμητισμό τελικά αποτυπώνει ένα γενικότερο προβληματισμό που έχει να κάνει με την πορεία της νεολαίας εν γένει˙ και μάλιστα κατ’ επέκταση έχει να κάνει με όλους μας ανεξαιρέτως τους εκτός και εντός ηλικίας υποψιασμένους και ανυποψίαστους, με όλους μας ειδικότερα τους εντός και έξω κι απ’ τις εργατικές πολυκατοικίες, τους εντός και έξω απ’ την χωλαίνουσα διεθνώς παιδεία, αλλά και τους εντός ή κι έξω απ’ τον στοιχειώδη ή και ανύπαρκτο ανθρωπισμό μας.
Κάτι το σαθρό φαίνεται πράγματι να σηματοδοτεί η νέα μας εποχή, κάτι που σαν σαράκι διαβρώνει την νεολαία, όλους μας και μάλιστα 60 χρόνια μετά την Σεξουαλική επανάσταση. Κάτι που έχει να κάνει με την εύκολη συναίνεση στην ασυδοσία και την ύπουλη παρεμβολή και επικράτηση της γονιδιακής μας ατέλειας στις ανθρώπινες σχέσεις. Με την εγωιστικά επιλεγμένη θέση μας κυριαρχίας εις βάρος του συνόλου της ύπαρξης μέσα στη φύση. Με το ίδιο το Σύστημα που διαλέξαμε, το οποίο κυρίως με μέσα υλιστικού υπολογισμού, κι όχι με μέτρο το άριστο της ικανοποίησης και μόνο των στοιχειωδών φυσικών μας αναγκών, αλλά με καθαρή διαπλοκή σε άνομες και αλαζονικές απαιτήσεις ενισχύει την εκμετάλλευση της ίδιας μας της ανθρώπινης αδυναμίας. Φαίνεται λοιπόν πως τελικώς η σεξουαλική επανάσταση μετά τον Α. Κίνσεϊ (1948), ενώ άλλος ήταν ο πρωταρχικός ανθρωπιστικός της σκοπός, τελικά, διευκόλυνε τη τόλμη και την ευκολία στην άοπλη και ευάλωτη Ατομική μας ευχαρίστηση, χωρίς όμως να προστατεύει καθόλου η ίδια την προσωπικότητα του ίδιου του άτομου από τις διαχρονικά δικές του επικρατούσες τάσεις προς στρέβλωση και πόνο περίπου μαζοχιστικό. Όλα φαίνεται να κυλούν έτσι που τελικά να μοιάζει ότι μετά την επανάσταση οι ίδιοι οι απελευθερωμένοι απ’ το sex άνθρωποι, θεοποιώντας ένα θεαματικό αλλά και κενό περιεχομένου είδωλο του αληθινού έρωτα, ανίδεοι από την πόρτα της στειρότητας, μέσω μιας άλλης πιο σκοτεινής πόρτας, ξαναμπήκαν με ψυχωτικές ψευδαισθήσεις ότι είναι πλέον ελεύθεροι στην καινούργια κι όχι φανταστική σκλαβιά τους.
Η διαφορά όμως στο πριν και το τώρα είναι ότι, τώρα που άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου, εκείνο που απαγόρευε στο παρελθόν «την ευχαρίστηση από τα εκτός γάμου πηδήματα προς όλες τις κατευθύνσεις» σήμερα μπορεί πολύ ωραία να αντικαθίσταται με άλλους το ίδιο επικίνδυνους ψευδεπίγραφους ελεύθερους παραδείσους σε πολλές και κρίσιμες κοινωνικές δραστηριότητες μας, ακόμη και στην εσχατιά του απολιτικού πολιτικού μας προσανατολισμού !
Παλιότερα, βλέποντας την ταινία της Andrea Arnold νίπτοντας τας χείρας και γενικότερα υποκριτικά αποστασιοποιούμενοι θα καταλήγαμε με απαισιοδοξία στη γνωστή ρήση «ότι σπέρνεις θερίζεις», και θα κλείναμε κάθε συζήτηση χωρίς συναισθηματισμούς και χωρίς ποτέ βεβαίως να περιμένουμε την συντέλεια του κόσμου μετά απ’ την οποιαδήποτε στερημένη συγκομιδή αυτών που δια βίου μαζέψαμε! Τι άλλο και πάλι από πόνο!
Σήμερα σε μια αίθουσα κινηματογράφου παρακολουθώντας περίπου 400 άτομα την ταινία Fish Tank, το άξιο περιεργείας είναι ότι βλέποντας αυτό στο οποίο εν δυνάμει λίγο το λίγο σήμερα μεταβληθήκαμε όλοι, παρατήρησα ότι οι μισοί και πάνω, χωρίς έστω κλαυσίγελους, γελούσαν ανενδοίαστα μέσα από τις λεκτικές ατάκες και τις σαρκαστικές εικόνες του σεναρίου και των πλάνων που προειδοποιούσαν, όμως με υποβόσκουσα πρόβλεψη σκηνοθετική, για το δράμα και την κατηφόρα στο δρόμο της κοινωνικής και ατομικής απαξίωσης των κινηματογραφικών ηρώων που ολοκάθαρα βλέπουμε να υποδύονται αλλά και των άλλων συνειρμικών ηρώων της καθημερινότητας μας. Οι υπόλοιποι από τους θεατές, ψυλλιασμένοι μπορεί, άνετα πάντως και χωρίς ιδιαίτερο πάθος παρακολουθούσαν επίσης το εν εξελίξει δράμα μιας υπέροχης ηθοποιού - Katie Jarvis- στο ρόλο μιας 15χρονης έφηβης Μία, που μέσα στο σπίτι της και παρουσία της ακόμη μικρότερης αδελφής της, υπό την διαπαιδαγώγηση μιας μάνας˙ που απ’ ότι ανθρώπινο της έχει απομείνει, το μόνο καθαρό κι από το αλκοόλ σκεφτικό της είναι, ότι ο καλός άνδρας είναι αυτός που πήδα καλύτερα˙ οδηγείται αν όχι στο βιασμό αλλά στα σίγουρα στην αποπλάνηση από τον ερωμένο της ίδιας της, της μάνας.
Περιεργείας επίσης άξιον είναι, ότι σύσσωμο το κοινό που παρακολουθούσε την ταινία, αφού πρώτα διασκέδασε γαργαλημένο με την ερωτική σκηνή της αποπλάνησης, τότε και μόνο όλοι στα ξαφνικά˙ μπροστά στα φοβερά γεγονότα που έπονται σαν χείμαρρος και σαν θηλιά στο λαιμό μας μες στην αίθουσα μετά κι απ’ αυτό και μόνο τότε όλοι στα ξαφνικά˙ βουβαθήκαμε, και παραμείναμε ακίνητοι σιωπηλοί, αλλά και πολύ το πιστεύω και ασυνείδητα αγχωμένοι. Τέλος περιεργείας άξιο φαίνεται το ότι η επαφή μας πλέον με το καλό και το χρήσιμο είναι τόσο απόμακρη, που συνειδητά κανείς μας δεν καταλαβαίνει τι στο καλό είναι αυτός, και που μας πάει;, ο σημερινός αλωμένος μας εαυτός. Ποτέ στην Ιστορία την Πανανθρώπινη δεν ήταν η ερωτική προσέγγιση θέμα απλό για τον άνθρωπο. Σήμερα νομίζω έχει γίνει πιο περίπλοκο και πιο πονετικό, τουλάχιστον στις διαστάσεις του και την ραγδαία επέκτασή του.
Η σκηνοθέτης Andrea Arnold, στηριγμένη σ’ ένα μεστό χωρίς απεραντολογίες σενάριο, κάνει ότι μπορεί όχι μόνο για να μας δείξει τα λάθη μας ή και την συνειδητή άγνοια μας στα προβλήματα της νεολαίας, όλων μας, αλλά συνειδητά μας παρασύρει έστω για λίγο και ξώφαλτσα να τα σκεφτούμε. Το πόσο μας λυτρώνει αυτό, το δεύτερο μέρος του φιλμ πιθανόν θα το δείξει στο μέλλον με την κατανόηση ή όχι των ίδιων σκέψεων της σκηνοθέτριας αλλά και των ίδιων των δικών μας προβλημάτων. Διαφωνώ ως προς αυτούς που βλέπουν happy end στην ταινία, τα σημάδια της κόλασης δεν χάνονται μπορεί μόνο να ανακυκλώνονται πάντα όμως μες στο ενυδρείο της αδυναμίας μας να καταλάβουμε το σωστό απ’ το εσφαλμένο.
Αν κάτι στη ταινία είναι συμβολικά παρήγορο είναι το ραβδί, κι όχι ότι φθάνει αυτό!, που συγχρόνως κρατιέται από την Μία και από την κόρη του Κόννορ.
Η ταινία δεν πνίγει. Με την άψογη τεχνική της με το υπέροχο παίξιμο όλων των ηθοποιών της, της Katie Jarvis στον σπονδυλικό ρόλο της Mia, με τον Michael Fassbender στο δύσκολο ρόλου του εραστή... Connor, με τον ρόλο της μάνας από την Kierston Wareing ... με τον Harry Treadaway ... στο ρόλο του Kyle και της Charlotte Collins ... στο ρόλο της Sophie, η ταινία σαφώς, αλλά όχι βάναυσα, προβληματίζει και μάλιστα με το ύφος διαχρονικού ανθρώπινου δράματος μέσα σε ενυδρείο ανθρωπίνων παθών.
Την συνιστώ σε νέους αλλά και σε ηλικιωμένους ανεπιφύλακτα!
Τι να πει κανείς για την ταινία˙ με θέμα τις σεξουαλικές σχέσεις των σημερινών ανθρωπίνων όντων μέσα και έξω απ’ τα όρια της (φάρμας) συγγνώμη ενυδρείου ήθελα να πω˙ Fish Tank της σκηνοθέτιδας και σκηνογράφου Andrea Arnold! Πάντως η ουσία της ταινίας˙ όσο κι αν από μια μεριά φαίνεται το περιεχόμενο της να τοποθετείται, έστω και επιδερμικά, σε ταξικούς ή ηθικούς προβληματισμούς και πάθη μιας σε νευρικότητα ευρισκόμενης νεολαίας, εν τούτοις βαθύτερα και μέσα από τις συμπεριφορές των νέων που αφηγηματικά περιγράφονται ρεαλιστικά με πρόσθετα εργαλεία, την μουσική που ακούν και τον ανεπιτήδευτο τους γλωσσικό αλλά αγχωμένο αυθορμητισμό τελικά αποτυπώνει ένα γενικότερο προβληματισμό που έχει να κάνει με την πορεία της νεολαίας εν γένει˙ και μάλιστα κατ’ επέκταση έχει να κάνει με όλους μας ανεξαιρέτως τους εκτός και εντός ηλικίας υποψιασμένους και ανυποψίαστους, με όλους μας ειδικότερα τους εντός και έξω κι απ’ τις εργατικές πολυκατοικίες, τους εντός και έξω απ’ την χωλαίνουσα διεθνώς παιδεία, αλλά και τους εντός ή κι έξω απ’ τον στοιχειώδη ή και ανύπαρκτο ανθρωπισμό μας.
Κάτι το σαθρό φαίνεται πράγματι να σηματοδοτεί η νέα μας εποχή, κάτι που σαν σαράκι διαβρώνει την νεολαία, όλους μας και μάλιστα 60 χρόνια μετά την Σεξουαλική επανάσταση. Κάτι που έχει να κάνει με την εύκολη συναίνεση στην ασυδοσία και την ύπουλη παρεμβολή και επικράτηση της γονιδιακής μας ατέλειας στις ανθρώπινες σχέσεις. Με την εγωιστικά επιλεγμένη θέση μας κυριαρχίας εις βάρος του συνόλου της ύπαρξης μέσα στη φύση. Με το ίδιο το Σύστημα που διαλέξαμε, το οποίο κυρίως με μέσα υλιστικού υπολογισμού, κι όχι με μέτρο το άριστο της ικανοποίησης και μόνο των στοιχειωδών φυσικών μας αναγκών, αλλά με καθαρή διαπλοκή σε άνομες και αλαζονικές απαιτήσεις ενισχύει την εκμετάλλευση της ίδιας μας της ανθρώπινης αδυναμίας. Φαίνεται λοιπόν πως τελικώς η σεξουαλική επανάσταση μετά τον Α. Κίνσεϊ (1948), ενώ άλλος ήταν ο πρωταρχικός ανθρωπιστικός της σκοπός, τελικά, διευκόλυνε τη τόλμη και την ευκολία στην άοπλη και ευάλωτη Ατομική μας ευχαρίστηση, χωρίς όμως να προστατεύει καθόλου η ίδια την προσωπικότητα του ίδιου του άτομου από τις διαχρονικά δικές του επικρατούσες τάσεις προς στρέβλωση και πόνο περίπου μαζοχιστικό. Όλα φαίνεται να κυλούν έτσι που τελικά να μοιάζει ότι μετά την επανάσταση οι ίδιοι οι απελευθερωμένοι απ’ το sex άνθρωποι, θεοποιώντας ένα θεαματικό αλλά και κενό περιεχομένου είδωλο του αληθινού έρωτα, ανίδεοι από την πόρτα της στειρότητας, μέσω μιας άλλης πιο σκοτεινής πόρτας, ξαναμπήκαν με ψυχωτικές ψευδαισθήσεις ότι είναι πλέον ελεύθεροι στην καινούργια κι όχι φανταστική σκλαβιά τους.
Η διαφορά όμως στο πριν και το τώρα είναι ότι, τώρα που άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου, εκείνο που απαγόρευε στο παρελθόν «την ευχαρίστηση από τα εκτός γάμου πηδήματα προς όλες τις κατευθύνσεις» σήμερα μπορεί πολύ ωραία να αντικαθίσταται με άλλους το ίδιο επικίνδυνους ψευδεπίγραφους ελεύθερους παραδείσους σε πολλές και κρίσιμες κοινωνικές δραστηριότητες μας, ακόμη και στην εσχατιά του απολιτικού πολιτικού μας προσανατολισμού !
Παλιότερα, βλέποντας την ταινία της Andrea Arnold νίπτοντας τας χείρας και γενικότερα υποκριτικά αποστασιοποιούμενοι θα καταλήγαμε με απαισιοδοξία στη γνωστή ρήση «ότι σπέρνεις θερίζεις», και θα κλείναμε κάθε συζήτηση χωρίς συναισθηματισμούς και χωρίς ποτέ βεβαίως να περιμένουμε την συντέλεια του κόσμου μετά απ’ την οποιαδήποτε στερημένη συγκομιδή αυτών που δια βίου μαζέψαμε! Τι άλλο και πάλι από πόνο!
Σήμερα σε μια αίθουσα κινηματογράφου παρακολουθώντας περίπου 400 άτομα την ταινία Fish Tank, το άξιο περιεργείας είναι ότι βλέποντας αυτό στο οποίο εν δυνάμει λίγο το λίγο σήμερα μεταβληθήκαμε όλοι, παρατήρησα ότι οι μισοί και πάνω, χωρίς έστω κλαυσίγελους, γελούσαν ανενδοίαστα μέσα από τις λεκτικές ατάκες και τις σαρκαστικές εικόνες του σεναρίου και των πλάνων που προειδοποιούσαν, όμως με υποβόσκουσα πρόβλεψη σκηνοθετική, για το δράμα και την κατηφόρα στο δρόμο της κοινωνικής και ατομικής απαξίωσης των κινηματογραφικών ηρώων που ολοκάθαρα βλέπουμε να υποδύονται αλλά και των άλλων συνειρμικών ηρώων της καθημερινότητας μας. Οι υπόλοιποι από τους θεατές, ψυλλιασμένοι μπορεί, άνετα πάντως και χωρίς ιδιαίτερο πάθος παρακολουθούσαν επίσης το εν εξελίξει δράμα μιας υπέροχης ηθοποιού - Katie Jarvis- στο ρόλο μιας 15χρονης έφηβης Μία, που μέσα στο σπίτι της και παρουσία της ακόμη μικρότερης αδελφής της, υπό την διαπαιδαγώγηση μιας μάνας˙ που απ’ ότι ανθρώπινο της έχει απομείνει, το μόνο καθαρό κι από το αλκοόλ σκεφτικό της είναι, ότι ο καλός άνδρας είναι αυτός που πήδα καλύτερα˙ οδηγείται αν όχι στο βιασμό αλλά στα σίγουρα στην αποπλάνηση από τον ερωμένο της ίδιας της, της μάνας.
Περιεργείας επίσης άξιον είναι, ότι σύσσωμο το κοινό που παρακολουθούσε την ταινία, αφού πρώτα διασκέδασε γαργαλημένο με την ερωτική σκηνή της αποπλάνησης, τότε και μόνο όλοι στα ξαφνικά˙ μπροστά στα φοβερά γεγονότα που έπονται σαν χείμαρρος και σαν θηλιά στο λαιμό μας μες στην αίθουσα μετά κι απ’ αυτό και μόνο τότε όλοι στα ξαφνικά˙ βουβαθήκαμε, και παραμείναμε ακίνητοι σιωπηλοί, αλλά και πολύ το πιστεύω και ασυνείδητα αγχωμένοι. Τέλος περιεργείας άξιο φαίνεται το ότι η επαφή μας πλέον με το καλό και το χρήσιμο είναι τόσο απόμακρη, που συνειδητά κανείς μας δεν καταλαβαίνει τι στο καλό είναι αυτός, και που μας πάει;, ο σημερινός αλωμένος μας εαυτός. Ποτέ στην Ιστορία την Πανανθρώπινη δεν ήταν η ερωτική προσέγγιση θέμα απλό για τον άνθρωπο. Σήμερα νομίζω έχει γίνει πιο περίπλοκο και πιο πονετικό, τουλάχιστον στις διαστάσεις του και την ραγδαία επέκτασή του.
Η σκηνοθέτης Andrea Arnold, στηριγμένη σ’ ένα μεστό χωρίς απεραντολογίες σενάριο, κάνει ότι μπορεί όχι μόνο για να μας δείξει τα λάθη μας ή και την συνειδητή άγνοια μας στα προβλήματα της νεολαίας, όλων μας, αλλά συνειδητά μας παρασύρει έστω για λίγο και ξώφαλτσα να τα σκεφτούμε. Το πόσο μας λυτρώνει αυτό, το δεύτερο μέρος του φιλμ πιθανόν θα το δείξει στο μέλλον με την κατανόηση ή όχι των ίδιων σκέψεων της σκηνοθέτριας αλλά και των ίδιων των δικών μας προβλημάτων. Διαφωνώ ως προς αυτούς που βλέπουν happy end στην ταινία, τα σημάδια της κόλασης δεν χάνονται μπορεί μόνο να ανακυκλώνονται πάντα όμως μες στο ενυδρείο της αδυναμίας μας να καταλάβουμε το σωστό απ’ το εσφαλμένο.
Αν κάτι στη ταινία είναι συμβολικά παρήγορο είναι το ραβδί, κι όχι ότι φθάνει αυτό!, που συγχρόνως κρατιέται από την Μία και από την κόρη του Κόννορ.
Η ταινία δεν πνίγει. Με την άψογη τεχνική της με το υπέροχο παίξιμο όλων των ηθοποιών της, της Katie Jarvis στον σπονδυλικό ρόλο της Mia, με τον Michael Fassbender στο δύσκολο ρόλου του εραστή... Connor, με τον ρόλο της μάνας από την Kierston Wareing ... με τον Harry Treadaway ... στο ρόλο του Kyle και της Charlotte Collins ... στο ρόλο της Sophie, η ταινία σαφώς, αλλά όχι βάναυσα, προβληματίζει και μάλιστα με το ύφος διαχρονικού ανθρώπινου δράματος μέσα σε ενυδρείο ανθρωπίνων παθών.
Την συνιστώ σε νέους αλλά και σε ηλικιωμένους ανεπιφύλακτα!
Άγγελος Κότσαρης
24.11.09
Τίλντα Σουϊντον
